یادداشت مترجم بر کتاب درک و دریافت موسیقی
- در کتاب درک و دریافت موسیقی راجرکیمی ین نویسنده، پیشگفتار کتاب را با چنین پرسشی آغاز می کند: «دلیل نگارش کتابی دیگر برای درک موسیقی چیست؟» و آشکار است که سبب طرح این پرسش وجود کتاب های فراوان دیگری در این مقوله است و او می خواهد انگیزه اش را در نگارش کتابی تازه و متفاوت بیان کند. اما در میان کتاب های فارسی کمبود منابع جامع، علمی، روزآمد و برخوردار از جذابیت ها و قابلیت های آموزشی نیازی به اثبات ندارد و در قلمرو موسیقی علمی این کمبود به نبود نیز بدل می شود.
- کتاب درک و دریافت موسیقی راجرکیمی‌ین، با بررسی تفصیلی سبک ها و گونه های تاریخ موسيقى غرب از قرون وسطا تا آغاز دهه ۱۹۹۰ و نیز تأملی کوتاه اما آموزنده بر برخی از گونه های موسیقی غیر غربی، مطالبی را فراهم می آورد که آگاهی از آنها برای هر علاقه مند جدي موسیقی ضروری است.
- در کتاب درک‌ودریافت موسیقی راجرکیمی‌ین به کارگیری واژگان و مفاهیم موسیقایی، اجتناب از تحلیل های سلیقه ای یا احساساتی، تحلیل اوضاع اجتماعی هر دوره برای درک روشن ویژگی های سبک شناسانه موسیقی آن، خلاصه ای از سرگذشت آهنگسازان مهم هر دوره و تحلیل زنده نمونه هایی از آثار آنان و حتا بررسی موسیقی مردم پسند غربی با معیارهای علمی، همگی از مواردی هستند که کتاب راجر کیمین را در نوع خود شاخص و ارزشمند ساخته اند. گرچه این کتاب نگرشی بسیار تخصصی به موسیقی ندارد اما شاخص ترین فصل های تاریخ موسیقی غرب، پرکاربردترین فرم ها و خلاصه ای از ویژگی های سبک های گوناگون آن را در خود جای داده و می تواند زمینه ای بسیار مناسب برای مطالعه ای ژرفتر در این زمینه ها فراهم آورد. شمار فراوان طرح‌های شنیدنی، که لحظه به لحظه مهم ترین نکته های موسیقایی در آنها بازگو می شود، سبب ارتباط ملموس با موسیقی و مطالب کتاب شده و خواننده را یاری می دهد تا درست بودن برداشت هایش را از مطالب کتاب محک بزند. نسخه انگلیسی این کتاب دارای نوارها یا دیسک هایی است که قطعه های موجود در طرح های شنیدنی را شامل می شود. شماری از این آثار – برای نمونه، سمفونی شماره ۴۰ موتسارت، سنفونی شماره ۵ بتهوون و کنسرتوی بهار از چهار فصل ویوالدی را می توان میان نوارهای کلاسیک موجود در ایران یافت و دستیابی به بسیاری از آن ها البته آسان نیست. امید است که پس از نشر کتاب امکان تکثیر این نوارهای همراه -که ارزش آموزشی فراوان دارند فراهم شود … از یاد نبریم که موسیقی تا شنیده نشود موسیقی نیست
نکته هایی درباره ترجمه کتاب درک‌ودریافت موسیقی راجرکیمی‌ین
- ترجمه حاضر از کتاب درک و دریافت موسیقی اثر راجر کیمی ین ابتدا بر مبنای ویراست چهارم نسخه انگلیسی آغاز شد و چند ماه پس از آغاز کار بود که ویراست پنجم کتاب به دست مترجم رسید. از آن پس، ترجمه بر مبنای ویراست تازه صورت گرفت و بخش های ترجمه شده پیشین نیز با ویراست پنجم مقابله و هماهنگ شد. در ترجمه این کتاب به چند دلیل از معادل سازی برای واژه ها و اصطلاح های فنی یا به کارگیری معادل های موجود تا حد ممکن پرهیز کرده ام، و دلایل به اختصار چنین بوده اند: واژگان تخصصی رشته های گوناگون هنری، علمی، تکنولوژیک، اجتماعی و سیاسی همواره محصول جانبی جریان هایی زنده و پویا بوده اند و آشکار است که با پرداختن به معلول ها نمی توان هیچ سهمی در آفرینندگی یا حتا تولید داشت، تردیدی نیست که اگر روزی بتوانیم در زمینه پیشرفت تکنولوژی کامپیوتر نقش جهانی ایفا کنیم آنگاه اصطلاح رایانه نیز به طور طبیعی جایی برای خود در فرهنگ پویا باز خواهد کرد؛ واژگان موسیقی علمی، شاید بیش از واژگان هر رشته دیگر، جهانی است و چون دوستداران و دانشجویان جدی موسیقی دیر یا زود ناگزیر از مطالعه متون غیرفارسی خواهند بود پس چه بهتر که این واژگان از آغاز به آنان شناسانده شود. … و سرانجام این که شماری از معادل ها گمراه کننده هستند، برای نمونه، اصطلاح های «مطبوع» و «نامطبوع » که معادل های فارسی اگنسو نانت» و «دیسونانته هستند در این کتاب وارد نشده زیرا «دیسونانت» های مطبوع و خوشایند فراوانند! هنگامی که از معادل سازی یا به کارگیری معادل های رایج و درست گریزی نبوده، همواره اصطلاح اصلی نیز در پانویس آمده است. اصطلاح موسیقی عامیانه معادل folk music و موسیقی محلی معادل country music به کار رفته است.
- در ترجمه عنوان آثار کلاسیک، با رجوع به عنوان اثر در زبان اصلی (آلمانی، فرانسوی، ایتالیایی و …) مناسب ترین عنوان فارسی برای آنها انتخاب شده است. این عنوانها در بسیاری موارد همان عنوان های متداول فارسی و در مواردی نیز متفاوت هستند که نمونه آن، عنوان آثاری از استراوینسکی است که در فارسی به پرستش بهار و پرنده آتشین شهرت یافته اند و در متن حاضر عنوان های آیین بهار و پرنده آتش جایگزین آنها شده است. ترجمه متون آثار آوازی (جز آثار پاپ، جاز و راک ) بر مبنای ترجمه انگلیسی آنها در اصل کتاب هنگامی که این متون به زبانی جز انگلیسی بوده اند) انجام گرفته و در ترجمه بخش هایی از کتاب مقدس (در آثار مذهبی با رجوع به ترجمه های گوناگون فارسی از کتاب مقدس و حفظ سياق مذهبی کلام، روان ترین و امروزی ترین نثر اختیار شده است. عنوان و متن آثار و قطعه های جز، پاپ، راک و نمایش های موزیکال به شکل اصلی (ترجمه نشده) آمده و اگر عنوانی فارسی و رایج برای آنها بوده (مانند داستان وست ساید، ویولون زن روی بام، و …) تا آنجا که می دانسته ام از این عنوان ها نیز استفاده شده است. تلفظ نام ها (در زبان های گوناگون) با رجوع به دایرةالمعارف فارسی مصاحب و منابع معتبر غیر فارسی آورده شده است و در موارد ناهمگونی ثبت نام ها در منابع گوناگون، ناگزیر از گزینش بوده ام.
سراسر ترجمه را پس از ویرایش فنی توسط ویراستار محترم، سه بار بازخوانی کرده ام که سبب تغییرهای گسترده ای در آن شده است. در بخش عمده روند آماده سازی کتاب – از تعیین حروف و الگوهای حروفچینی و تصحیح نمونه ها تا تصحيح آخر و آماده سازی نمایه – حضور دائم داشته ام و از این نظر، مسئولیت کتاب، چنان که هست سراسر بر عهده مترجم است. طرح های شنیدنی را سطر به سطر همزمان با شنیدن آثار مورد بحث ( آثاری که در نوارهای همراه بوده یا نبوده اند) دنبال کرده ام و با حفظ کامل توصیف نویسنده، واضح ترین تشریح ممکن ارائه شده است.
سپاسگزاری در سراسر دوران ترجمه این کتاب از کمک ارزشمند همسرم، سپیده عندلیب، برخوردار بوده ام؛ او ترجمه را از آغاز تا پایان مطالعه کرده و با بیان ایرادها و پیشنهادهای خود سهمی به سزا در بهبود آن داشته و نیز در تهیه نمایه جامع کتاب – نمایه ای با بیش از ۳۸۰۰ مدخل که امکان دسترسی چندسویه خواننده به مفاهیم، موضوع ها، تعریف ها، آثار و اعلام کتاب را به گونه ای بسیار کارآمد و تشریحی فراهم می آورد. نقشی تعیین کننده داشته است. دوست ارجمند خانم دکتر دین موحد، نوازنده برجسته و استاد موسیقی دانشگاه تهران، نخستین بار ویراست پنجم کتاب انگلیسی را در اختیارم گذاشتند و نه فقط برای ترجمه آن شور و اشتیاق فراوان نشان دادند که در رفع برخی از ابهام های متن نیز مرا یاری کردند.
پیشگفتار
- دلیل نگارش کتابی دیگر برای درک موسیقی چیست ؟ تجربه ی سی ساله در دوره های درک موسیقی و تماس با دانشجویان، ضرورت تدارک کتابی دقیق، واضح و جذاب را که متناسب با پسند و معلومات دانشجویان باشد به من نمایانده است. مقصود من نگارش کتابی بوده است که برای مطالعه شخصی و نیز در کلاس درس مفید واقع شود. این کتاب رهیافتی برای شنیدن موسیقی همراه با درک و حس و درآمدی بر مبانی، فرم ها و دوره های سبک شناسانه موسیقی را فراهم می اورد. هدف از بررسی سرگذشت آهنگسازان، سبک های ویژه هریک و آثار نمایاننده سبک آنان، نه فقط تدارک اطلاعات در این زمینه، که انگیزش کنجکاوی و شوق خواننده نیز بوده است. در تهیه این کتاب، اعتلای عشق خواننده به موسیقی هم اندازه پرورش مهارت های شنیداری اهمیت داشته است. جذابیت ویژگی های زیر نزد دانشجویان و معلمان به اثبات رسیده است.
ساختار و تدوین کتاب درک و دریافت موسیقی راجر کیمی ین در این کتاب علاوه بر بحني جمع پیرامون سبک موسیقایی و حبه های جامعه شناختی دوره های تاریخی، بررسی هایی تضمینی درباره زندگی و سبک و یه بسیاری از آهنگسازان و تار نماینده سبک آنان نیز ارائه شده است. با ارائه يكرر آثاری متنوع، دانشجو به گوش سپردن برای درک فرم‌های اساسی (مانند فرم ۱ ۳ ۱٫ و فرم تم و واریاسیون) و نیز درک مبانی موسیفی (دینامیک، رنگ صوتی، رتم، بافت ) تشویق شده است.
بخش نخست کتاب با تشریح اصطلاح های عمومی و نیز به کارگیری قطعه هایی جذاب و کوتاه از دوره های گوناگون به بررسی مبانی موسیقی می پردازد. در این بخش از نت نگاری به مقیاسی محدود و آن هم در بررسی قطعه هایی کم و بیش معروف استفاده شده است تا دانشجو نخست به تحلیل آشناترین قطعه ها بپردازد. در بخش های ۲ تا ۷ به بررسی دوره های جداگانه تاریخ موسیقی، از قرون وسطا تا امروز، می پردازیم. هر بخش کتاب با بحث پیرامون ویژگی های سبک ز دوره، گرایش های فرهنگی آن و نیز جایگاه موسیقی و موسیقیدانان درجامعه آن دوره آغاز می شود. جز، نمایش های موزیکال امریکایی و راک در بخش های ۸، ۹ و ۱۰ بررسی می شوند. موسیقی غیر غربی نیز در بخش ۱۱ به اختصار بررسی شده است. واژه نامه (که دربرگیرنده راهنمای نمونه ها نیز هست)، بحثی کوتاه پیرامون رنگ صوتی و صداهای هارمونیک، راهنمای نشانه های تونالیته، گاه شمار و کتابنامه در پیوست های پایان کتاب آمده اند.
ویژگی های کلیدی کتاب درک‌ودریافت موسیقی راجرکیمی‌ین
- طرح های شنیدنی به کارگیری «طرح های شنیدنی برای هرچه غنی تر ساختن بحث پیرامون بسیاری قطعه ها از ویژگی های اختصاصی این کتاب است. طرح های شنیدنی می باید همزمان با شنیدن قطعه ها مطالعه شوند. تمرکز هر طرح شنیدنی بر جریان رخدادهای موسیقایی آن قطعه به هنگام شنیدن آنها است. طرح های شنیدنی را به آسانی می توان پی گرفت و به همین سبب همان اندازه در مطالعه شخصی قابل استفاده اند که در کلاس. با این همه، از آنجا که در متن کتاب بحثی کلی پیرامون هر اثر آمده است، امکان حذف طرح های شنیدنی نیز وجود دارد.
متن های اپرایی مطالعه اپرا در این کتاب با ارائه گزیده ای از لیبرتوها صورت گرفته است و به این ترتیب دیگر نیازی نیست که معلم متن اپرا را برای دانشجو تدارک ببیند. این متن ها، حاشیه نویسی هایی کوتاه دارند که بیانگر ارتباط کلام و موسیقی است و خواننده را در پی گرفتن سیر دراماتیک اثر یاری می دهند.
انعطاف پذیری گرچه مطالب کتاب به ترتیبی معین به نگارش در آمده اند اما با روش های آموزشی ویژه هر معلم نیز به آسانی تطبیق پذیر هستند. هر دوره سبک شناسانه به بخش هایی کوتاه و کم و بیش مستقل تقسیم شده است که می توانند به هر ترتیب دلخواه مطالعه شوند؛ حتا برخی را نیز می توان حذف کرد.
نمونه نت ها در سراسر کتاب آمده است، اما برای درک مطالب هیچ نیازی به دانستن نت نگاری نیست. این نمونه ها برای کسانی که خواهان آن ها باشند، کمکی مکتوب است اما دانشجو می تواند به مطالعه متن کفایت کند و از نتها چشم بپوشد.
جذابیت مطالب خلاصه سرگذشت ها و توصیف های ارائه شده از سبک ویژه آهنگسازان گوناگون، بر آن است تا تصویری از شخصیت و موسیقی هر آهنگساز فراهم کند. شرح زندگی آهنگسازان و نقلی گوشه هایی از گفته های آنان در بحث های کتاب درک و دریافت موسیقی راجر کیمی ین روح می دمد.
وضوح بیان همواره در نظر بوده است. این کتاب، کتابی است که دانشجو می تواند با آن ارتباط برقرار کند. او در می یابد که این کتاب را موسیقیدانی عاشق موسیقی نوشته است که می خواهد اصول موسیقی را بدون ایجاد سردرگمی و کسالت به او انتقال دهد. اصطلاح ها به گونه ای هرچه ساده تر تعریف و با حروف سیاه ایرانیک نمایانده شده اند. اصطلاح های مهم هر فصل در پایان آن فهرست شده اند و تعرین آنها در واژه نامه و راهنمای نمونه ها پیوست ۱) نیز آمده است.
دانلود فایل‌های صوتی کتاب درک و دریافت موسیقی
- همانطور که می‌دانیم فرهنگ شنیداری یک موسیقی‌دان بسیار هائز اهمیت است. از‌این‌رو فایل‌های صوتِ کتاب درک و دریافت موسیقی راجرکیمی‌ین را به صورت جدا در دسترس علاقه‌مندان قرار می‌دهیم؛ چراکه گاها سی‌دی موجود در کتاب بر اثر جابه‌جایی یا موارد دیگر قابل پردازشت نبوده و این مسئله باعث ناقص شدن‌ِ بخش مهمی از این کتابِ ارزشمند می‌شود.
- برای دانلود فایل‌های صوتی کتاب درک و دریافت موسیقی اثر راجر کی‌می‌ین با ترجمه‌ی حسین یاسینی را می‌توانید از طریق لینک‌های زیر دانلود کنید. برای این کار کافیست روی لینک‌های زیر کلیک کنید.
https://iranmusicology.com/music-books/
