آدم بیکاره

اثر حاضر در ۱۹۰۷ نوشته شده و اولین بار قسمتی از آن در مجله روسی Znanieبه‌چاپ رسید. این کتاب تا ۱۹۱۷ به‌خاطر سانسور تزاری نتوانست به‌صورتی کامل در روسیه منتشر شود. ترجمه انگلیسی آن از روی متن روسی که خود گورکی قبل از مرگش آن‌را تکمیل کرده بود، صورت گرفته است.
قیام دسامبر ۱۹۰۵ علیه رژیم تزاری، موضوع اثر حاضر است.
جنگ غیر عادلانه روس و ژاپن که در ۱۹۰۴ آغاز شده و بی کفایتی و فساد رژیم تزاری را کاملا آشکار کرد، یکی از عوامل نه چندان کم اهمیت این قیام را تشکیل می‌داد. مردم صدها دادخواست مبنی برتقاضای انتقال قدرت از حکومت مستبده تزاری به‌پارلمان، تنظیم کرده و به‌دولت داده بودند. و دولت مرتبا قول مبهم اصلاح و اجرای قانون اساسی را می‌داد. در نهم ژانویه ۱۹۰۵، یکشنبه معروفی که بعدها به«یکشنبه خونین» شهرت یافت، ۰۰۰ /۱۵۰ زحمتکش برای تسلیم دادخواست‌های خود به‌طرف کاخ زمستانی حرکت کردند. راه‌پیمایان با حمله مسلحانه سربازان روبه‌رو شدند، و هزاران نفر به‌خاک و خون غلطیدند، بعد از این حمله ددمنشانه، تظاهرات خیابانی وسیعتر و خشن‌تر شد. در ماه اکتبر در تمامی بخش‌ها: خدمات، راه‌آهن، خطوط پستی و کارخانه‌ها تعطیل عمومی اعلام شد. تزار در جستجوی راه‌حلی برای قضیه، منشوری را اعلام داشت که در آن از آزادی بیان، قلم و مطبوعات حمایت شده، و تأسیس فوری مجلس ملی به‌عنوان ارگان منتخب قانونگذاری وعده داده می‌شد. لیکن طولی نکشید که همه این وعده‌ها نقش برآب شد و تمامی محافل آزادیخواه متلاشی شدند.
دهقانان در حمله به‌تزار تأخیر و تردید کرده بودند، حکومت از طریق ارتش و پلیسی که از نفوذ قیام کنندگان دور مانده بود، نفس تازه کرده و مخالفین را سرکوب کرد.
… قیام توده‌ای ۱۹۰۵ به‌آخرین شب تمرین انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ تبدیل شد.